ભુજે હાથે કરીને વહોરેલી પાણીની સમસ્યા

નર્મદાનું પાણી ભુજને મળવા લાગતાં સ્થાનિક સ્ત્રોતની જાળવણી ભુલાઈ. અન્ય કોઈ વૈકલ્પિક વ્યવસ્થા પણ ન વિચારાઈ. જેના પરિણામે જ્યારે જ્યારે નર્મદાનું પાણી ન મળે ત્યારે ત્યારે પાણીની તંગી સહન કરવી પડે છે. થોડા દિવસ પહેલાં જ ૧૦થી ૧૨ દિવસ ભુજ શહેરમાં પાણી વિતરણ કરી શકાયું નહોતું. ફરી વખત ભુજવાસીઓ ટેન્કરરાજમાં જીવવા માટે મજબૂર બન્યા હતા.

- સુચિતા બોઘાણી કનર

એપ્રિલ માસના શરૂઆતના દિવસોમાં જ ભુજવાસીઓએ પાણીની અભૂતપૂર્વ કટોકટી જોઈ હતી. સળંગ ૧૦થી ૧૨ દિવસ પાઇપલાઇનમાંથી પાણી વિતરણ થયું નહોતું. લોકોને મોંઘાભાવના ટેન્કરનું પાણી ખરીદવું પડ્યું હતું. નગરપાલિકાએ તો લોકોને પ્રસાદીમાં અપાતું હોય તેટલા પાણીનું અને તે પણ અમુક-અમુક વિસ્તારોમાં જ વિતરણ કરીને સંતોષ માન્યો હતો. અમૃતમ, અમૃત જલ, નલ સે જલ વગેરે યોજના તળે લાખો રૂપિયાની ગ્રાન્ટો ફાળવાઈ હતી, છતાં પાણી પુરવઠામાં થતો ખોટીપો નિવારી શકાતો નથી. વારંવાર મુશ્કેલી ઊભી થતી હોવા છતાં નર્મદાના પાણીની વૈકલ્પિક વ્યવસ્થા વિચારવાની કોઈએ તસ્દી લીધી નથી.

નર્મદાના નીર કચ્છમાં પહોંચ્યા તે પહેલાં કચ્છનાં નાનાં-મોટાં ગામો અને શહેરો સ્થાનિક સ્રોત ઉપર આધારિત હતાં. વર્ષ ૨૦૦૪ની આસપાસથી નર્મદાના પાણી પીવા માટે કચ્છમાં પહોંચવા લાગ્યા અને ધીરેધીરે સ્થાનિક સ્રોતોની જાળવણી ભુલાવા લાગી. ભુજ જેવું મોટું શહેર આજે ૭૦ ટકાથી વધુ નર્મદાના પાણીના આધારે જ છે. જો નર્મદાની પાઇપલાઇનમાં કોઈ પણ જગ્યાએ કોઈ મુશ્કેલી સર્જાય તો પાણી મળતાં બંધ થઈ જાય. ખોટીપો ભલે બે દિવસનો હોય, પાણી વિતરણ નિયમિત થતાં ચારથી પાંચ દિવસ લાગી જાય છે. તેવામાં જો મોટી ક્ષતિ સર્જાય અને તે રિપેર થતાં લાંબો સમય લાગે તો પાણી વિતરણ નિયમિત થતાં ઘણા દિવસો લાગી જતાં હોય છે. પાણી નિયમિત આવતું હોય ત્યારે તે સમય દરમિયાન જ ભવિષ્યમાં પાણીની કટોકટી ન સર્જાય તે માટે પગલાં લેવાતા નથી. જૂની બોર આધારિત વ્યવસ્થાને પુનર્જીવિત કરાતી નથી. વરસાદી પાણીના સંગ્રહને વધારવાનું આયોજન કરાતું નથી. હયાત બોરને જીવંત રાખવા માટે રિચાર્જિંગ કરાતું નથી. નર્મદાની મુખ્યલાઇનમાંથી વધુ પાઇપલાઇન દ્વારા વધુ પાણી મેળવવાનું વિચારાય છે, પરંતુ તેનો વિકલ્પ ઊભો કરાતો નથી. આ બાબતને ભુજમાં સત્તાસ્થાને રહેલા, અધિકાર ભોગવતા લોકોની ગુનાહિત બેદરકારી, તેમની અણઆવડત કહી શકાય. આ પ્રશ્નના ઉકેલ માટે જરૂર છે, નિષ્ણાતોની મદદથી લાંબાગાળાનાં પગલાં લેવાની.