જાણવા જેવું

આમ બની એ નહેર...

૧૫૧૩માં કેટલાક સ્પેનિશ સાગરખેડુ દક્ષિણ અને ઉત્તર અમેરિકા ખંડની વચ્ચેનો વિસ્તાર ખૂંદવા, ખાસ તો નકશા તૈયાર કરવા નીકળ્યા ત્યારે એમના સરદાર વાસ્કો નુને ડે બલ્બોઆએ નોંધ્યું કે આ વિસ્તારમાં પનામા નજીક જમીનનો એક સાંકડો લાંબો ટુકડો છે, જેની એક તરફ પ્રશાંત (પેસિફિક) મહાસાગર તો બીજી બાજુ ઍટલાન્ટિક મહાસાગર ઘૂઘવે છે. એ વખતે યુરોપથી અમેરિકાના પશ્ચિમ કિનારે જવા માટે દક્ષિણ અમેરિકા ખંડની એકદમ નીચેથી પ્રદક્ષિણા કરીને જવું પડતું અને એમાં હજારો સમુદ્રી માઈલનું અંતર વધી જતું. આ જફા ટાળવા માટે વાસ્કોએ બન્ને મહાસાગરને જોડવા માટે પનામા નજીક એક નહેર ખોદવાનો પ્રસ્તાવ સ્પેનના રાજા ચાર્લ્સ પ્રથમ સમક્ષ મૂક્યો હતો, જે એમણે સ્વીકાર્યો નહીં.

છેક ૧૮૮૦ના દાયકામાં અમેરિકાને આ કૅનાલ બનાવવામાં રસ પડ્યો. એ વખતે આવાં બાંધકામમાં ફ્રેન્ચ ઈજનેરોનો દબદબો હતો એટલે અમેરિકન સરકારે અગાઉ સુએઝ નહેરનું નિર્માણ કરી ચૂકેલા ફ્રેન્ચ ઈજનેર ફર્ડિનાન્ડ ડે લેસેપને જ પનામા નહેર બાંધવાનો કૉન્ટ્રાક્ટ આપ્યો. પનામા અને એની આસપાસના વિસ્તારમાં ગાઢ જંગલ આવેલાં છે, જેમાં દુનિયાના સૌથી ઝેરીલા મચ્છર અને અન્ય કીટક જોવા મળે છે. એ કાળે મચ્છરોને મારવાનો કે દૂર રાખવાનો ખાસ ઉપાય નહોતો.