ડિયર નૅચર,
થોડાં વર્ષ પહેલાં અમે મનાલી ફરવા ગયા હતા. એપ્રિલની શરૂઆત હતી અને વહેલી સવારે અમે રોહતાંગ પાસ જવા નીકળેલા, પણ રોહતાંગ ઘાટથી થોડા કિલોમીટર પહેલાં પ્રવાસીઓને રોકી દેવાયા હતા. આગળ જવાની મનાઈ હતી, કારણ કે રોહતાંગમાં બહુ બરફ પડ્યો હતો અને રસ્તા બંધ થઈ ગયા હતા. અમે રોહતાંગ પહેલાં કેટલાક નાના નાના પહાડ હતા ત્યાં રોકાયા એટલામાં તો બરફવર્ષા થઈ. બધા રાજી રાજી, કારણ કે સામાન્ય રીતે આ વિસ્તારમાં માર્ચ મહિના પછી બરફવર્ષા થતી નથી. અમને ગાઈડ કહ્યું કે તમે નસીબદાર છો.
જો કે હવે સિનારિયો બદલાઈ ગયો છે. હવે તો ભરશિયાળામાં પણ હિમાલય ક્ષેત્રમાં બરફવર્ષા થતી નથી. થાય છે તો બહુ ઓછા પ્રમાણમાં. આ આ વર્ષે જાન્યુઆરીમાં સ્થિતિ સાવ બદલાઈ ગઈ હતી. તાપમાનમાં અચાનક વધારો થયો. આવામાં બરફ કેમ જામે? ફ્રિજમાં જામતા બરફ અને હિમાલય ક્ષેત્રમાં પહાડો પર જામતા બરફમાં આભ-જમીનનું અંતર છે. અહીં કુદરત છે અને એનો આ ચમત્કાર છે. પ્રકૃતિ છે અને એનો મહિમા કરવાનું આપણે ભૂલ્યા છીએ એટલે સમસ્યા સર્જાઈ છે અને એ વકરી રહી છે. એનું એક કારણ છે જળ-વાયુ પરિવર્તન-ક્લાઈમેટ ચેન્જ.
હિમાલય એ આપણી આન બાન શાન છે એમ આપણે કહીએ છીએ. અને હિમાલયમાં શું નથી? પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય તો છે જ. પહાડો છે, નદીઓ છે,
જીવનનાં કેટલાંય રહસ્યો છે. જો કે વાસ્તવિકતા એ છે કે હિમાલય હિમાલય ના રહે એવાં બધાં કામ આપણે કરીએ છીએ.
છેલ્લાં થોડાં વર્ષમાં હિમાલય ક્ષેત્ર પર અનેક અભ્યાસ થયા છે અને એનાં તારણો ચોંકાવનારાં છે. એક વાત તો આપણને ખબર છે કે દુનિયામાં ત્રીજો સૌથી મોટો જળભંડાર એટલે હિમાલય. ૧૬ દેશો માટે આ હિમાલય મહત્ત્વ ધરાવે છે. બે અબજ લોકોનું પેટ ભરે છે હિમાલય. એ એમના માટે જળસ્રોત છે. ભારત, પાકિસ્તાન, અફઘાનિસ્તાન, નેપાળ, ભુતાન, મ્યાનમાર જેવા દેશો માટે હિમાલય જીવનરેખા છે, જેમ ગુજરાત માટે નર્મદા જીવનરેખા છે.
ભારતનાં ૧૩ રાજ્યો માટે હિમાલય જીવનદાતા છે અને એમાં હિમાચલ, જમ્મુ-કશ્મીર, ઉત્તરાખંડ, મેઘાલય, આસામ અને પશ્ચિમ બંગાળ જેવાં રાજ્યો આવી જાય છે. હિમાલયથી ૧૨ નદીઓ જીવિત છે. ગંગા, યમુનાનાં મૂળ હિમાલયમાં છે અને એ ૨૪ કરોડથી વધુ લોકોને જીવન આપે છે.
This story is from the December 02, 2024 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the December 02, 2024 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
કેવી હશે અમેરિકાની સંભવિત વેપારનીતિ અને એની અસર?
વરસ ૨૦૨૪ પૂર્ણતાના આરે છે ત્યારે આપણી નજર આવતા વરસ પર હોય એ સહજ છે. એમાંય વિશેષ ધ્યાન અમેરિકા અને પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ પર હશે. આ વખતે ટ્રમ્પ કંઈક વિશેષ આક્રમકતા સાથે સત્તા પર આવ્યા છે અને એમની નવી નીતિની અસર વિશ્વ-વેપાર પર થવાની શક્યતા ઊંચી છે, જેમાં ભારત માટે ક્યાંક ચિંતા અને ક્યાંક રાહતની ધારણા પણ છે.
બિઝનેસમાં સેફ રહેવું હોય તો એક રહો...
પ્રાચીન ભારતમાં શ્રેષ્ઠી તરીકે ઓળખાતા સનાતની વેપારીઓનો વિશ્વ-વેપારમાં ૩૫ ટકા હિસ્સો હતો, જે કાલાંતરે ઘટીને એક ટકો થઈ ગયો. વૈશ્વિક વેપારમાં ચીન છવાતું ગયું અને વેપાર-ધંધા કરતી પરંપરાગત હિંદુ જ્ઞાતિના પ્રતિભાસંપન્ન યુવાનો મલ્ટિનૅશનલ કંપનીઓના કર્મચારી બનવા માંડ્યા. આ વાસ્તવિકતા વચ્ચે ૧૪ વર્ષ પહેલાં સ્થપાયેલી ‘વર્લ્ડ હિંદુ ઈકોનોમિક ફોરમે’ દુનિયાઆખીના હિંદુ ધંધાર્થી, આન્ત્રપ્રેન્યૉર્સ, ઉદ્યોગપતિ વચ્ચે સાથ-સહકાર વધારવાનું કામ સફળતાથી કર્યું છે.
સ્ત્રીને માતા બનાવતા આ કૌભાંડની જાણ છે તમને?
સંતાનવિહોણી મહિલા અપમાનથી બચવા અજાણતાં અંધશ્રદ્ધાનો આશરો લે ત્યારે...
રોનોર્મલ યુટેરાઈન બ્લીડિંગઃ ચાલીસીની સમસ્યા
પંદરથી પચાસ સુધીની કોઈ પણ સ્ત્રીને આ પીડા થઈ શકે, પણ મેનોપોઝ નજીક આવે એમ એની શક્યતા વધે છે.
શિયાળામાં માણો, લાજવાબ સ્વાદની મજા
ઠંડી જામવામાં છે ત્યારે કરકરી લીલવાની કચોરીની લહેજત લેવા જેવી છે.
આ ગુજ઼રાતી અભિનેત્રી તો છે ખરી નીલમ
ફિલ્મકલાકારોની અંગત જિંદગીમાં ડોકિયું કરીએ તો સમજાય કે એમનાં સંઘર્ષ, સપનાં અને આવશ્યકતા આપણા જેવા કૉમન મૅનથી કંઈ બહુ જુદાં હોતાં નથી. અમદાવાદમાં એક વિધવાની ચારમાંથી સૌથી નાની દીકરી જીદ કરીને ઑડિશન આપવા માટે દૂરના સ્થળે ચાલીને ગઈ. કામ મળે તો પરિવારને આર્થિક ટેકો રહે એ ગણતરી. કામ મળ્યું પણ ખરું અને એ દીકરીએ અભિનયની દુનિયામાં નવાં કીર્તિમાન પણ રચ્યાં.
આખેઆખા દેશનું અસ્તિત્વ જ મટી જાય તો? જ
સાવધાન... જન્મદર ઘટવાને કારણે દક્ષિણ કોરિયા નામશેષ થવાના આરે આવી પહોંચ્યો છે. આમ થવાનાં કારણ વિચારવા જેવાં છે.
જય ગિરનારી, યે ચિનગારી કબ બૂઝેગી?
ભજન, ભોજન અને ભક્તિની પવિત્ર ભૂમિ મનાતા ગિરનાર ક્ષેત્રનાં મંદિરોમાં બે સાધુઓનાં જૂથ વચ્ચે ગાદી માટેની લડાઈએ અનેક પ્રશ્ન સર્જ્ય છે. ભાવિકોથી માંડી સામાન્ય લોકોમાં પણ આ બાબતનો કચવાટ છે. આખા વિવાદમાં એક મહત્ત્વનું પાત્ર છે ગિરનારના સાધુમાંથી દિલ્હીના સંસદસભ્ય બની ફરી ભગવા ધારણ કરનારા મહંત મહેશગિરિ.
પરંપરાગત ખેતીનું સ્થાન લઈ રહી છે નાળિયેરી
બહારથી કડક અને અંદરથી નરમ એવું શ્રીફળ આપતી નાળિયેરી ઓછા જાળવણી ખર્ચે વર્ષો સુધી આવક આપતી હોવાથી હવે દરિયાકિનારા સિવાયના વિસ્તારમાં એની હાઈબ્રિડ પ્રજાતિની મબલક ખેતી થઈ રહી છે. દક્ષિણ ગુજરાતમાં તો કેટલાંક સખી મંડળ સુદ્ધાં આ કલ્પવૃક્ષની ઊપજમાંથી વિવિધ વસ્તુ બનાવી આવક રળી રહ્યાં છે.
બનાવટી બાબુઓનો કેમ ફાટ્યો છે રાફડો?
પોલીસ અને બીજા સરકારી વિભાગના અધિકારી તરીકે ઓળખ આપી લોકો પાસેથી પૈસા પડાવવાના કે બીજી કોઈ છેતરપિંડી કરવાના કિસ્સા વધી રહ્યા છે. આવા કેટલાક લેભાગુઓએ તો વડા પ્રધાન કે મુખ્ય મંત્રી કાર્યાલયના ઑફિસર હોવાનો દાવો કરીને સુદ્ધાં લોકોને ઉલ્લુ બનાવ્યા છે.
