પ્રાકૃતિક ખેતી : કૃષિ ક્ષેત્રની તમામ સમસ્યાઓનો ઉકેલ

આપણે જો ગુજરાતની જ વાત કરીએ તો રાજ્ય સરકારના આંકડાઓ મુજબ છેલ્લાં પાંચેક વર્ષમાં અંદાજે સાત લાખથી વધુ ખેડૂતો પ્રાકૃતિક ખેતી અપનાવતા થયા છે વરસાદ પડ્યા બાદ જીવામૃત અને ઘન જીવામૃતના કારણે જમીનના પ્રકાર એટલે કે ભૂગર્ભમાં અળસિયાઓ દ્વારા થતી જૈવિક પ્રક્રિયાના કારણે જમીન ઉપજાઉ બનતી જાય છે

- અભય રાવલ

બે એકરમાં કેળાંનું વાવેતર થાય અને ૫૫૦૦૦ kgનું ઉત્પાદન મળે, રાસાયણિક ખેતીની તુલનામાં મણના રૂપિયા ૨૦૦ની સામે ૨૫૦૦નો ભાવ મળે અને માત્ર બે એકરની કેળાંની ખેતીમાં ઓછા વરસાદના સંજોગો છતાં પણ વાર્ષિક ૨૧૩.૭૫ લાખની આવક થાય અને જો ખર્ચ બાદ કરીએ તો રૂપિયા ૧૨.૫ લાખનો નફો થાય, ઉત્તર ગુજરાતના મહત્ત્વના પાક એવા બટાટાની ખેતીની જો વાત કરીએ તો રાસાયણિક ખેતી કરતાં ખેડૂતને બે એકરમાં ૪૦૦થી ૫૦૦ થેલી એટલે કે ૨૦૦થી ૩૦૦ મણ જેવું બટાટાનું ઉત્પાદન થાય અને એ જ બટાટા પ્રાકૃતિક ખેતીથી વાવતા ખેડૂત ૨૫૦ મણથી વધીને ૫૦૦થી ૬૦૦ મણનું ઉત્પાદન મેળવતો થાય, ઘઉં જેવા પાકની વાત કરીએ તો સારી માવજત અને પ્રાકૃતિક કૃષિના સંપૂર્ણ કૃષિ વિજ્ઞાન સાથે જો ખેડૂત ઘઉંની ખેતી કરે તો રાસાયણિક ખેતીમાં અડધા હેક્ટરમાં ૬૦થી ૬૫ મણ ઘઉંનું ઉત્પાદન મેળવે જ્યારે પ્રાકૃતિક ખેતીમાં અડધા જ હેક્ટરમાં અંદાજે ૧૦૦ મણ ઘઉંનું ઉત્પાદન મેળવે, ડાંગરના પાકમાં રાસાયણિક ખેતી જેટલું જ ઉત્પાદન પ્રાકૃતિક ખેતીમાં પણ ખેડૂત મેળવે અને ખર્ચમાં ઘટાડા સાથે વધુ નફો મેળવે, શેરડી કેળ અને સરગવા જેવી ખેતીમાં ૨૦ વીઘામાં ખેડૂતને વર્ષે રૂપિયા ૧૨ લાખનો નફો થાય. કપાસ અને મગફળીની ખેતીમાં રાસાયણિક અને પ્રાકૃતિક ખેતીમાં ખેડૂત વીઘા દીઠ લગભગ સરખું જ ઉત્પાદન મેળવે, પરંતુ ખર્ચમાં ધરખમ ઘટાડો હોવાથી પ્રાકૃતિક ખેતીથી કપાસ પકવતા ખેડૂતને વીઘા દીઠ નફાનું ધોરણ ખૂબ જ ઊંચું રહે, એ જ રીતે મગફળીમાં પણ મગફળીના મૂલ્યવર્ધનના કારણે રાસાયણિક ખેતીથી વેચાતી મગફળીના નફામાં અને પ્રાકૃતિક ખેતીથી પકવેલી મગફળીના મૂલ્યવર્ધનના કારણે ખેડૂતને જે નફો થાય છે તેનું ધોરણ ખૂબ જ ઊંચું હોય - આ છે પ્રાકૃતિક ખેતીનું અર્થ કારણ. ઓછામાં ઓછા ખર્ચ સાથે મહત્તમ કૃષિ ઉત્પાદન અને જે-તે કૃષિ પેદાશના સારા એવા બજાર ભાવ, આ છે પ્રાકૃતિક ખેતીના અર્થકારણનો સારાંશ.